Ο Ευάγγελος Σπανδάγος μιλάει στην «Αρκάδων Χρόνοι»
για τον Χρίστο Παπακυριακόπουλο

Το βιβλίο του Ευάγγελου Σπανδάγου για τον Παπακυριακόπουλο

     Άκουσε για πρώτη φορά για τον Χρίστο Παπακυριακόπουλο, όταν ήταν δευτεροετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το έργο του τον εντυπωσίασε και χρόνια αργότερα, συνειδητοποιώντας πόσο άγνωστος παρέμενε ο μεγάλος τοπολόγος στην πατρίδα του, αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο για τη ζωή και το έργο του σημαντικού αυτού επιστήμονα. Ο Ευάγγελος Σπανδάγος, ο γνωστός μαθηματικός και πολυγραφότατος συγγραφέας θεμάτων σχετικών με την ιστορία των μαθηματικών, μας μιλάει για τον Χρίστο Παπακυριακόπουλο.

Κύριε Σπανδάγο πώς ασχοληθήκατε με τον Παπακυριακόπουλο; Ποια ήταν η αφορμή που σας ενεργοποίησε να προχωρήσετε σε έρευνα σχετικά με τον Έλληνα τοπολόγο;

     «Για τον Χρίστο τον Παπακυριακόπουλο, το μεγάλο ξενιτεμένο Έλληνα μαθηματικό, έναν από τους πρώτους θεμελιωτές του δυσχερέστατου κλάδου των Μαθηματικών, της Γεωμετρικής Τοπολογίας. άκουσα για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1964. Δευτεροετής φοιτητής τότε, του μαθηματικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, εντυπωσιάστηκα όταν ο αείμνηστος Καθηγητής Μαυρίκιος Μπρίκας ανακοίνωσε στο τμήμα μας, προτού αρχίσει την παράδοση του μαθήματος της Προβολικής Γεωμετρίας, τη βράβευση του Παπακυριακόπουλου από την Αμερικάνικη Μαθηματική Εταιρεία. Την ανακοίνωση της βραβεύσεως τη συνόδευσε και μ' ένα σύντομο βιογραφικό. Τον Παπακυριακόπουλο ως μαθηματικό τον «γνώρισα» το 1965 όταν όλως τυχαία έπεσε στα χέρια μου η διδακτορική του διατριβή, που είχε δημοσιευθεί το 1943. Τα επόμενα χρόνια είχα τη σπάνια τύχη να ακούσω διηγήσεις, σχετικά με τη ζωή και το έργο του, από ανθρώπους που τον γνώρισαν: Από τους αείμνηστους Καθηγητές των Μαθηματικών Νικόλαο Κριτικό, Δημήτριο Κάππο, Σπύρο Κανέλλο και από τους αειμνήστους Ιωάννη Κανδύλη, χημικό, και Ιάσονα Παπακωστόπουλο, πολιτικό μηχανικό»

Στο Πρίνστον το 1969

Μιλήστε μας για την έρευνα που κάνατε.

     «Για πρώτη φορά ασχολήθηκα συγγραφικά με τον «ένοικο του Φάιν Χολ του Πρίνστον» το Νοέμβριο του 1980, όταν δημοσίευσα ένα μικρό άρθρο για το έργο του, στη μηνιαία εφημερίδα «Ο Ταχυδρόμος της Παιδείας». Η συγγραφή του βιβλίου μου «Χρίστος Παπακυριακόπουλος, ο ερημίτης του Πρίνστον» με κούρασε αρκετά διότι έπρεπε να κάνω έρευνα σχεδόν στο σκοτάδι. Ο Παπακυριακόπουλος δεν είχε δημιουργήσει οικογένεια, ούτε είχε στενούς συγγενείς και φίλους. Ήταν ένας άνθρωπος αφοσιωμένος στην επιστήμη του και, ως εκ τούτου, κλεισμένος στον εαυτό του. Μετά από έρευνα μηνών είχα την τύχη να γνωρίσω ελάχιστα πρόσωπα που τον είχαν συναναστραφεί. Ένα συμμαθητή του, μια συγγενή του, τη σύζυγο ενός συναγωνιστή του στο Ε.Α.Μ, και το γιο ενός συναδέλφου του στο ερευνητικό κέντρο του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. Οι διάφορες (ελάχιστες) πληροφορίες και διηγήσεις τους μου άνοιξαν το δρόμο για έρευνα σε αρχεία, επιστολές και επιστημονικές εργασίες».

Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Παπακυριακόπουλο, εκτός φυσικά από μεγάλο επιστήμονα;

     «Ο Παπακυριακόπουλος ανήκε στη σπάνια ομάδα των επιστημόνων που δεν τους ενδιαφέρουν τα υλικά αγαθά ούτε τους ενδιαφέρουν η προβολή, η καλοπέραση και η δημιουργία οικογένειας. Είναι αφοσιωμένοι μόνο στην επιστημονική έρευνα. Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι από το 1948, που πήγε στην Αμερική, μέχρι το έτος του θανάτου του, το 1976 διέμενε στον ξενώνα του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, σε ένα μικρό δωμάτιο, που η μοναδική επίπλωση ήταν ένα γραφείο, μια καρέκλα και ένα κρεβάτι».

Με τον αδελφό του το 1917. (το παιδάκι δεξιά είναι ο Χρίστος Π.)

Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο Χρήστος Παπακυριακόπουλος, παραμένει άγνωστος στο ελληνικό κοινό;

     «Η Ελλάδα δυστυχώς έχει παράδοση να αγνοεί τα ξενιτεμένα παιδιά της που διαπρέπουν ως επιστήμονες στο εξωτερικό και ιδίως όταν οι επιστήμονες αυτοί είναι μαθηματικοί. Και λέγοντας Ελλάδα στην προκειμένη περίπτωση εννοώ τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, την τοπική Αυτοδιοίκηση και διάφορους επιστημονικούς φορείς. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι το βιβλίο μου για τον Παπακυριακόπουλο δεν βρίσκεται σε καμιά από τις βιβλιοθήκες του νομού Αρκαδίας, νομό καταγωγής της οικογένειάς του».

Έχετε αποκτήσει μια μεγάλη εμπειρία, ασχολούμενος τόσα χρόνια με τη συγγραφή θεμάτων σχετικών με τα μαθηματικά. Ποιο είναι το συμπέρασμά σας για τη θέση των μαθηματικών στην ελληνική πραγματικότητα;

     «Τα Μαθηματικά είναι υπό διωγμό στον τόπο που γεννήθηκαν. Έχω εκδώσει για πρώτη φορά στη νεότερη Ελλάδα 40 έργα Αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών και Αστρονόμων. Η αποκατάσταση του αρχαίου κειμένου, η απόδοση στη νεοελληνική και ο δύσκολος σχολιασμός είναι δικό μου έργο. Αν και η σειρά αυτή έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών και από διάφορα επιστημονικά σωματεία, τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού έχουν στρέψει την πλάτη στα έργα αυτά. Σημειώνω ακόμα ότι τα σχολικά βιβλία των Μαθηματικών για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ασχολούνται με πολλαπλές λεπτομέρειες και αγνοούν την ουσία. Αποτέλεσμα είναι να ξεφεύγει το μάθημα των Μαθηματικών από τον αντικειμενικό σκοπό του, που είναι η ανάπτυξη της κρίσης και του ορθολογισμού και επιπλέον να δημιουργείται μια αντιπάθεια στην πλειοψηφία των μαθητών για το μάθημα αυτό»

Σημείωση: οι φωτογραφίες που εμφανίζονται στο άρθρο, περιέχονται στο βιβλίο του Σπανδάγου για τον Παπακυριακόπουλο.